ABD Başkanı Donald Trump‘ın yeni gümrük vergileri piyasalarda şok etkisi yarattı. ABD’nin son yüzyıldaki en yüksek ithalat vergileri, resesyon endişelerini artırdı. Bu durum hisse senedi piyasalarından petrol ve dolar endeksine kadar geniş bir yelpazede yankı buldu. Altın ise güvenli liman talebiyle rekor seviyeye ulaştı. Trump, yüzde 10’dan başlayıp yüzde 40’ı aşan “karşılıklı” gümrük vergilerini duyurdu. Yüzde 10’luk başlangıç tarifeleri 5 Nisan’da, daha yüksek oranlar ise 9 Nisan’da devreye girecek.
DOLAR YILIN EN KÖTÜ GÜNÜNÜ YAŞADI
Trump’ın açıklamalarının ardından ABD Doları sert düşüş yaşadı. ABD dolar endeksi 102 seviyesinin altına gerileyerek son altı ayın en düşük seviyesine indi. Yen ve İsviçre frangı gibi güvenli limanlara karşı değer kaybeden dolar, euro karşısında yüzde 2’ye yakın düşerek 1.11 seviyesine çıktı. S&P 500 ve Nasdaq vadeli işlemleri yüzde 4’ten fazla düşerken, Asya borsaları yüzde 3’e yakın geriledi. Avrupa endekslerindeki kayıplar ise yüzde 2.4 seviyesinde gerçekleşti.
PETROL PİYASASINDA SERT DÜŞÜŞ
ABD’nin beklenenden yüksek tarifeleri piyasaları riskten kaçışa yönlendirdi. Brent petrol vadeli işlemleri yüzde 6.5 kayıpla 70 dolara yaklaşırken, Amerikan ham petrolü yüzde 7 gerileyerek 66.7 dolara düştü.
ALTIN VE BAKIR TARİFELERDEN MUAF
Beyaz Saray, çelik ve alüminyum ithalatının tarifelere tabi olmayacağını açıkladı. Altın ve bakır da bu muafiyetten yararlandı. Altın, güvenli liman alımlarıyla 3 bin 170 dolara kadar yükselip rekor kırdı, ancak sonrasında 3 bin 70 dolara geriledi. Gümüş yüzde 5.5 düşerek 32 doların altına indi. Londra Metal Borsası’nda bakır fiyatı yüzde 2 kayıpla 9 bin 510 dolara düşerken, alüminyum son yedi ayın en düşük seviyesine indi.
KÜRESEL EKONOMİ İÇİN RİSKLER ARTIYOR
Ticaret savaşlarının tırmandığı, jeopolitik gerilimlerin ve enflasyon baskılarının arttığı ortamda, S&P Global Market Intelligence küresel GSYİH büyümesinin yaklaşık yüzde 1 düşebileceğini öngörüyor. OECD, 2024 için küresel büyüme tahminini yüzde 3.3’ten 3.1’e çekti. Fed’in ekonomik büyümeyi desteklemek için faiz indirimine gidebileceği değerlendiriliyor.
AVRUPA MİSİLLEME HAZIRLIĞINDA
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Trump’ın AB mallarına yüzde 20 gümrük vergisi getirmesine sert tepki gösterdi ve bloğun misillemeye hazır olduğunu vurguladı. Von der Leyen, Trump’ın kararlarının küresel ticareti aksatacağını belirtirken, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron etkilenen sektör temsilcileriyle bir araya geldi. Belçika ve İspanya liderleri de Trump’a geri adım atması çağrısında bulundu.
EN BÜYÜK DARBEYİ ASYA ALDI
Asya Pasifik ülkelerinden düşük katma değerli ürün ihraç edenler en yüksek tarifelerle karşılaştı.
Vietnam yüzde 46, Kamboçya yüzde 49, Sri Lanka yüzde 44, Bangladeş yüzde 37 vergiye tabi tutuldu.
Hindistan, Japonya ve Güney Kore, yüzde 24-26 aralığındaki tarifelerle daha avantajlı konumda. Ancak otomotiv ve otomobil parçalarında yüzde 25’lik ek vergi yüküyle karşı karşıyalar.
Tayland ve Tayvan, ABD ile ticaret fazlaları nedeniyle yüksek tarifelerden etkilenirken, Avustralya ve Singapur daha düşük ticaret açıkları sebebiyle yüzde 10’luk vergiyle karşı karşıya.
VİETNAM VE TAYLAND’IN BÜYÜMESİ RİSK ALTINDA
Vietnam ve Tayland’a uygulanan ağır tarifeler büyüme üzerinde ciddi baskı yaratıyor. Vietnam’ın GSYİH’sinin yüzde 5.5’inin, Tayland’ın ise yüzde 3’ünün etkilenmesi bekleniyor.
ASYA’DA PARA POLİTİKALARI GEVŞEYECEK
Artan ekonomik riskler nedeniyle bölge merkez bankalarının faiz indirimlerine gitmesi bekleniyor. ING, 2025’te Güney Kore, Endonezya, Filipinler, Hindistan ve Avustralya’da toplamda 75 baz puan faiz indirimi öngörüyor. JPMorgan, ABD tarifelerinin ardından gelişmekte olan piyasa para birimlerine yönelik tavsiyesini “düşük ağırlık” olarak güncelledi.
TÜRKİYE’YE YÖNELİK VERGİ KARARI
ABD’nin yeni gümrük tarifeleri, başlıca tarım ve hayvancılık ticaret ortaklarını da etkiliyor. Mısır ve soya fasulyesi en çok etkilenecek ürünler arasında. 2024-25 pazarlama yılında ABD’nin 640 bin ton mısır, 540 bin ton soya fasulyesi ithal etmesi bekleniyor. Son bir yılda ABD, 508 bin 200 ton net mısır ithalatı gerçekleştirdi. Türkiye, 153 bin 311 tonluk payıyla ABD’nin en büyük mısır tedarikçileri arasında yer alırken, Trump’ın Türkiye, Ukrayna ve Fas’tan yapılan ithalata yüzde 10 temel gümrük vergisi uygulayacağı duyuruldu.
