Bakan Çavuşoğlu: Avrupa’nın istikrarı hepimiz için değerli

Akdeniz Üniversitesi’nin (AÜ) 2022-2023 Akademik Açılış Merasimi, Atatürk Konferans Salonu’nda Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun iştirakiyle gerçekleştirildi. Merasimde Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na fahri doktora unvanı tevcih edildi ve cübbesi Rektör Prof. Dr. Özlenen Özkan tarafından giydirildi.

“Yeni bir arayış”

Soğuk savaşın sona ermesinin akabinde milletlerarası bağlantılar disiplininin yeni bir telaffuz arayışına girdiğini aktaran Çavuşoğlu, “Önce Francis Fukuyama 1992’de bu durumu ’Tarihin Sonu’ olarak nitelendirdi. Fakat çatışmalar ve problemler son bulmadığı için tekrar bir karşıta, yani çatışma eksenine dayalı tahliller ortaya çıktı. Bunu da Samuel Huntington 1996’da ’Medeniyetler Çatışması’ olarak tanımladı. Her iki tez de kısa müddette geçersiz hale geldi. Artık ise zıt vektörlerin oluşturduğu bir tansiyon var bir yanda globalleşme, bir yandan parçalanma, içe dönme, ve bölünme yaşanıyor. Bugün global sistem tarihte örneği olmayan sınamalarla karşı karşıya, birinci olarak, global salgın; memleketler arası sistemin zaaflarını ortaya çıkardı. Hem arz hem talep hem tedarik zincirleri kaynaklı, örneği görülmemiş bir ekonomik krize yol açtı” dedi.

“Rusya-Ukrayna Savaşı”

İkinci olarak büyük güç rekabetinin şiddetlendiğini kaydeden Çavuşoğlu, “ABD-Çin ortasında mevcut ekonomik kontaklar kopmaya başladı. ABD için artık en büyük tehdit Çin. ABD Lideri Biden idaresi son aldığı kararlarla Çin’de ileri teknoloji açısından kritik çip sanayisini gaye aldı. Çin de, Devlet Lideri Şi’nin öncülüğünde daha savlı ve dominant bir dış siyaset izlemeye başladı. Batı-Rusya rekabeti de son 30 yılın tepesine çıktı. Rusya-Ukrayna Savaşı, önemli bir kırılma çizgisi oldu. Artık, taktik nükleer silahlar yahut kirli bomba dediğimiz kitle imha silahlarının kullanılacağı telaffuzları hakim. Üçüncü olarak, global bir kriz sarmalından kelam etmek mümkün. Birbirini besleyen birçok kriz mevcut, ekonomik kriz, global enflasyon, etraf sıkıntıları, terörizm, İslamofobi, sistemsiz göç üzere global meseleler, iç savaşlar ve darbeler, yabancı düşmanlığı üzere bölgesel meseleler yükselişte” tabirlerini kullandı.

“Teknolojinin dönüştürücü gücü”

Teknolojinin dönüştürücü gücünün hayatın her alanında hissedildiğinin altını çizen Bakan Çavuşoğlu, “Yapay zeka, harika bilgisayarlar ve siber uzay birer potansiyel çatışma alanı olarak öne çıkıyor. Teknolojinin sunduğu imkanlar tekrar evvel silah sanayisinde kullanılıyor. Teknolojik gelişmeler, hayatın akışını da hızlandırıyor. Bir bakıma tarih hızlanıyor. İşte bu ortamda, bir yandan tarih hızlanırken bir yandan da görüş arası azalıyor. Tarihin hızlandığı bu devirler birebir vakitte yeni bir milletlerarası sistemin doğum sancıları manasına geliyor. Bugün milletlerarası sistem esaslı bir değişim yaşıyor. Bu düzensizlikte, Soğuk Savaş’ın genetik kodlarını taşıyan milletlerarası münasebetler teorileri de tekrar tanımlanıyor. Buna ’Batı Sonrası Milletlerarası İlişkiler’ deniyor ve bu mevzuda literatür her geçen gün genişliyor. Yani dünyadaki dönüşümü okumak için teori de dönüşüyor. Zati toplumsal bilimler, tıpkı hayat üzere dinamik ve organik bir alan. Değişimi okumak için bize lensler sunan teoriler de daima gelişiyor, değişiyor” diye konuştu.

“Türkiye global aktör”

Bakan Çavuşoğlu, milletlerarası bu tabloda Türkiye’nin de farklı alternatiflere hazırlanması gerektiğini belirterek, Türkiye’nin “iki sistem arasında” istikrarlı, etkin ve vicdani bir dış siyaset izlediğini kaydetti. Bu sayede Türkiye’nin bölgesel aktör pozisyonundan global güç pozisyonuna yükseldiğini kaydeden Çavuşoğlu, yalnızca gelişmeleri izleyip reaksiyon geliştirerek dış siyaset yapma periyodunun artık sona erdiğini bildirdi.

“Asya’nın bir parçasıyız”

Gelişmeleri öngörmek ve yönlendirmenin değerli olduğunun altını çizen Bakan Mevlüt Çavuşoğlu, “Bu nedenle, bugünkü temamızda yer alan, çok taraflı ve vizyoner dış siyaset, Türk diplomasisi için bir mecburilik. Global sistemdeki değişim zorunluluğuna dikkat çeken en tesirli ülkelerden birinin Türkiye olması bir tesadüf değil. ’Dünya beşten büyüktür’ yahut ’Daha adil dünya mümkün’ davetleri, global ıslahat gayretlerinde kullanılan telaffuzlar. Bu diplomasi anlayışıyla yenilikçi siyasetler geliştirdik. 2019’da ilan ettiğimiz ’Yeniden Asya’ teşebbüsü, Asya’nın yükselişini, yani vaktin ruhunu yakalayan bir siyaset. Köklerimizin bulunduğu Asya’nın bir kesimiyiz.1000’den fazla aksiyon ögesiyle, farklı alanlardaki işbirliğimize derinlik kazandırıyoruz” dedi.

Antalya Diplomasi Forumu’ndan (ADF) övgüyle bahseden Çavuşoğlu, ADF’nin kısa müddette Türk dış siyasetinin yumuşak gücünü artıran bir aktör haline geldiğini işaret etti.

“En faal bakanlığız”

Yenilikçi teşebbüslerden dijital diplomasiden de bahseden Çavuşoğlu, “Dış siyasette teknoloji kapasitemiz artıyor. Konsolosluk hizmetleri, kamu diplomasisi, siber güvenlik, dış siyaset tahlili alanlarında büyük bilgi, yapay zeka üzere teknolojinin dönüştürücü gücünden yararlanıyoruz. Geleceğin trendleri, olası çatışma noktalarını varsayımda dijital imkanlardan yararlanmak için bu alanda önde gelen kurumlarla temaslarımızı artırıyoruz. Toplumsal medyada dünyadaki en faal Dışişleri Bakanlıkları ortasındayız. Türkçe Twitter hesabımız takipçi sayısı bakımından Dışişleri Bakanlıkları ortasında Avrupa’da birinci, dünyada beşinci sırada. İnternet sitemiz 10 lisanda yayın yapıyor” dedi.

Yenilikçi adımlardan en kıymetlisinden birinin Türkiye’nin arabuluculuktaki öncü rolü olduğunu vurgulayan Bakan Çavuşoğlu, soğuk savaş sonrası hızlanan barış çalışmaları toplumsal bilimlerin değerli kısımlarından biri haline geldiğini aktardı.

“Arabuluculuk”

BM, AGİT ve İİT Arabuluculuk Dostlar Kümelerinde birebir anda eş başkanlığı yürüten tek ülkenin Türkiye olduğunu işaret eden Çavuşoğlu, “Bugüne kadar 8 kere İstanbul Arabuluculuk Konferansı, 3 sefer İİT Üyesi Ülkeler Arabuluculuk Konferansı düzenledik. Alandaki arabuluculuk uğraşlarımızın çok örneği var. Birçoklarını biliyorsunuz. Artık, geleceğin arabulucularına ülkemizde eğitim veriyoruz. Afrika Açılımı siyasetimiz, somut sonuçlar vermeye başladı. 2002’de 12 olan temsilciliğimiz bugün 44 oldu. Ticaretimiz birebir devirde 4,3 milyar Dolar’dan 34,5 milyar Dolar’a yükseldi. 2022 sonunda 45 milyar Dolar öngörülüyor. Neredeyse 10 kat. Latin Amerika’da temsilciliklerimiz ise 6’dan 19’a, ticaretimiz 1 milyar Dolar’dan 15 milyar Dolar’a çıktı. 20 sene evvel tüm Latin Amerika ülkeleriyle 1 milyar dolarlık ticaret yapıyorduk, bugün 15 milyar dolara çıktı. Bu sene 20 milyar dolar gayesine hakikat ilerliyoruz” diye konuştu.

“Avrupa’nın istikrarı önemli”

Ağustos ayındaki Büyükelçiler Konferansı’nda Türkiye, Avrupa’dır diyerek, Avrupa’ya açılım siyasetini duyurduklarını hatırlatan Bakan Çavuşoğlu, “Aynı Asya’da olduğumu üzere biz Avrupalıyız. Niçin Avrupa açılımı bakan beyefendi diye sorabilirsiniz? Sahiden haklı bir soru fakat Avrupalı bir güç olarak kıtanın güç devrinde tekrar dikkatimizi Avrupa’ya vermek zorundayız. Zira Avrupa’nın merkezinde bugün konvansiyonel savaş var. Münasebetiyle Avrupa’nın gereksinim duyduğu anda kesimi olduğumuz Avrupa’ya değer vermemizde kaçınılmaz. Bunu yalnızca Türkiye’nin AB’ye üye olması manasına getirmeyelim. Avrupa yalnızca AB’den değildir. Büyük Avrupa’dan bahsediyoruz. Avrupa Kurulu, AGİT var. Fakat biz bu kıtanın bir parçasıysak bu kıtanın taşıdığı krizleri aşması için bölgesel bir güç global bir aktör olarak katkı sağlamak zorundayız. Yani Avrupa’nın zayıflamasından da medet ummayalım. Bazen yorumları görüyorum, ‘oh osun ekonomileri zayıflıyor, güç sorunları çekiyorlar’ diye. Avrupa’yı eleştireceğimiz bir çok mevzu var. Avrupa’da vizyonsuzluk, ikili standart var, iki yüzlülük, öngörüsüzlük var, sayabiliriz. Lakin Avrupa’nın kıta olarak zayıflaması bizim lehimize değildir, ekonomik çıkarlarımıza da aykırı Avrupa’nın istikrarı bakımından hepimizi için önemlidir” tabirlerine yer verdi.

Bakan Çavuşoğlu, Doğu-Batı ortasında kritik bir omurga oluşturan Türk dünyası, ’Orta Koridor’un değer kazanmasıyla daha da ön plana çıktığını belirtti. Yenilikçi ve etkin adımların gerçekleştirilebilmesi için hem güçlü hem de itimat duyulan bir aktör olunması gerektiğinin altını çizen Bakan Çavuşoğlu, içeride ulusal gücü oluşturan ögelerde gerekli sinerji sağlanamazsa dışarıda da başarılı olunamayacağını kaydetti.

“Her ülke gücü kadar konuşabilir”

Her ülkenin gücü kadar konuşabileceğini vurgulayan Bakan Çavuşoğlu, “Biz diplomaside gücümüzü, en dinamik güç unsurumuz olan gençliğimiz başta olmak üzere milletimizden alıyoruz. Geleneğimiz ve medeniyetimiz bizim bahtımız. Ulusal gücümüzün kıymetli bir bileşeni. Hariciyemizin esaslı geçmişi de bu mirasın bir sonucu. Lakin, bugüne adapte olmak ve geleceğe hazırlanmak bundan daha kıymetli. O yüzden daima dinamik, daima atak olmalıyız. Lakin bu sayede Cumhuriyetimizin önümüzdeki asrını tüm dünyada “Türkiye Yüzyılı” yapma amacımıza ulaşırız” açıklamalarında bulundu.